Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı, Hazara Öğrencileri Kültür ve Dayanışma Derneği ile Hazara Ansiklopedi Vakfı’nın iş birliğinde Hazara Ansiklopedisi tanıtım ve değerlendirme toplantısı yapıldı. Toplantıya başta Hazaralı öğrenciler olmak üzere pek çok meraklı kişi katıldı. 

Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan ve Hazara Öğrenciler Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Farzana İbrahimi'nin konuşmasıyla başlayan panel, ardından iki oturum şeklinde devam etti.

Konukları ağırlarken programın içeriğini anlatan Farzana Hanım, bir milletin kültürünün eğitimle yaşatıldığını ve nesilden nesile aktarıldığını belirterek, Hazara Ansiklopedisi tanıtım ve değerlendirme panelini düzenlemek için Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi ve kütüphane ve dokümantasyon daire başkanı sayın Osman Kayaer’i ve bu üniversitenin öğretim üyelerine iş birlikleri için teşekkür etti.

Prof. Dr Musa Kazım Arıcan, bu toplantıya ev sahipliği yapmaktan duyduğu memnuniyeti dile getirirken, “Hazara Ansiklopedisi”ni tarihi bir eser olarak nitelendirdi.

Rektör Arıcan, Hazaraların tarihini ve kültürünü anlatmak için neşredilen Hazara ansiklopedisi bilimsel olarak son derece kıymetli bir eserdir. Bu ansiklopedinin dilimize kazandırılması son derece faydamı olacaktır. Biz ASBÜ olarak üzerimize bir görev düşerse yapmaya hazırız dedi.

Programın ilk panelinde, oturum başkanlığını yürüten, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ejder Okumuş, Hazaraların tarih boyunca Afganistan coğrafyasında çok önemli rol oynadıklarına değinmiş; ancak dış dünyaya tanıtımı pek olmamıştır. Bu nedenle, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi'nde Hazara Ansiklopedisinin böyle bir proğram ile gündeme getirilmesi son derece faydalı olmuştur dedi.

Hazara Ansiklopedi Vakfı Başkanı Asadullah Shafai, "Hazara Ansiklopedisini Geliştirme Faaliyetinin Perspektifi" başlıklı bir konuşma yaptı. Shafai, İsveç, İngiltere ve Almanya'daki benzer programların ardından Hazara ansiklopedisinin Türkiye Cumhuriyeti’nin başkentinde gündeme getirilmesi bu ansiklopedinin sonraki ciltlerinin geliştirilmesinde büyük bir itici motivasyon kaynağı olacaktır. Hazara Ansiklopedi Vakfı olarak ansiklopediyi İngilizce ve Türkçe dahil diğer dillere çevirmeye çalışıyoruz.” Dedi.

Ardahan Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdullah Mohammadi, Hazara toplumunun 2001'den 2021'e kadar olan durumunu analiz edip incelerken, Hazara toplumunu doğru anlamak için Hazara Ansiklopedisi önemli bir kaynak olacaktır dedi. Mohammadi, Türkiye'de bu dile hakim olan Hazaralı öğrenciler ile koordineli çalışarak bu eseri Türkçe'ye çeviremeye çalışacağım. Afganistan hakkında bilimsel çalışmalar yapmış kitap ve bilimsel makaleler yayınlamış Türk profesörlerin görüşlerinden faydalanmalıyız dedi.

Süleyman Demirel Üniversitesi Doktora öğrencisi Mohammad Javad Niki, Afganistan'daki ansiklopedi yazma kültürünün arka planı ve Ariana Ansiklopedisi hakkında kısa bir değerlendirme yaptı. Niki, "Hazaralar Ansiklopedisine Doğru İlk Adımlar" başlıklı konuşmasında şunları söyledi: "Hazaralar hakkında bilimsel yöntemlerle sistematik bir ansiklopedi hazırlamak sadece Hazara toplumunda ortak bir bilinç oluşturmakla kalmaz; aynı zamanda Hazarların kendilerini çevrelerine ve dünyaya bilimsel yöntemler ile tanıtmalarını sağlar." Dedi.

Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Doktora öğrencisi Mazaher Rais Zade, Hazaraların çağdaş tarihinden kısaca bahsettikten sonra Hazara Ansiklopedisi'nin yazım süreci hakkında detaylı bilgiler verdi. Hazara Ansiklopedi Vakfı'nın organizasyon ve bilimsel yapısından da bahsetti. Rais Zade, eserin özelliklerini anlatırken aynı zamanda Hazara Ansiklopedisi’nin geliştirilerek yeni ciltlerinin neşredilmesinin gereğinin altını çizdi.

Programının "Hazara Ansiklopedisi Tanıtım ve Değerlendirmesi" başlıklı ikinci paneli Doç. Dr. Selim Çapar başkanlığında gerçekleştirildi. Selim Çapar, Afganistan toplumunun önemli bir parçası olan Hazaraların zengin bir kültüre sahip olduğunu ve Hazara Ansiklopedisinin bunu korumak için değerli bir eser olduğunu söyledi.

Kabil Üniversitesi'nde eski Orta Asya Çalışmaları öğretim üyesi olan Dr. Fazl Ahmed Burget, bugünkü Afganistan'ın nasıl oluştuğunu tartıştı ve diğer kabilelerin Afganistan'daki ilk hükümetlerin oluşumundaki rolüne vurgu yaptı. Ayrıca Abdurrahman Han döneminde Hazaraların maruz kaldığı zulme de değindi. Hazara Ansiklopedisini Afganistan'ın büyük etnik gruplarından biri olan Hazaralar hakkında bir referans metni oluşturmak için önemli bir adım olarak değerlendirdi.

Kırıkkale Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bilgehan Atsız Gökdağ, Türkiye'deki ansiklopedi tarihini değerlendirerek, şöyle dedi: "Ansiklopediler, toplumların millileşme temelini teşkil eden değerli eserlerdir. Özellikle Büyük Fransız Devrimi'nden sonra farklı toplumlarda ansiklopedi yazma kültürü gelişmiş ve bu durum toplumların uluslaşmasının temelini oluşturmuştur. Bu nedenle Hazara Ansiklopedisi önemli bir adımdır". Bilgehan, “Hazaralar konusunun Türkler açısından son derece önemli olduğunu hatırlattı. Ne yazık ki Hazaralar hakkında Türkçe otantik kaynakların olmamasını belirterek ve Türkiye'de Hazara çalışmaları çok yeni bir konudur. Bu açıdan Hazara ansiklopedisi özel bir değere sahiptir. Şüphesiz her ansiklopedinin eksikleri vardır ve Hazara Ansiklopedisinin eksiklerinden biri de içinde resim olmamasıdır. Bir görüntü birçok kelimeyi ifade edebilir ve okuyucuyu etkileyebilir.” Dedi.

Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Umut Başar, Hazara çalışmalarını Afganistan'ın önemli etnik gruplarından biri ile ilgili tarihsel araştırmaların ayrılmaz bir parçası ve bir dönüm noktası olarak değerlendirdi. Hazara Ansiklopedisinin içinde pek çok Türkçe kelime var ama ansiklopedinin kaynak listesinde hiçbir Türkçe eser yok dedi. Sizden ricam bu eksiğin giderilmesi ve Türkçe kaynaklar mesela "Türk Ansiklopedisi" ile "İslam Ansiklopedisi" gibi kaynaklardan yararlanılmasıdır. Başar, devam ederek: Hazara ansiklopedisinin zenginleştirilmesi için Türk dilbilimcileri, tarihçileri, antropologları ve sosyologlarından iş birliği istenmesi gerektiğine de dikkat çekti. Başar, "Hazaralar ve Türkler arasındaki ortak konularda uzmanların yazılı eserlerine başvurmak gerekiyor" dedi.

Inuno Üniversitesi'nde öğretim üyesi ve "Hazaralar" kitabının yazarı Prof. Dr. Neslihan Durak da Hazara ansiklopedisini değerli ve önemli bir adım olarak değerlendirdi ve Hazaraları Atatürk’ün yoluna davet etti.

Panelden sonra, “Gul Mohammad Jafari'nin resim sergisi” açıldı ve katılımcılara çeşitli ikramlarda bulunuldu.